ĐỪNG BĂN KHOĂN SPECIALIST HAY GENERALIST NỮA! BẠN CÓ DÁM TRỞ THÀNH AUTHENTIST?
Thế giới không cần thêm một bản sao của ai đó - thế giới cần chính bạn, với tất cả những điều độc đáo và đặc biệt mà chỉ bạn mới có.
Trong buổi nói chuyện về chủ đề Unstuck Your Life hôm trước với hơn 200 bạn trẻ, gần cuối chương trình, có một bạn đặt câu hỏi về việc nên trở thành một Generalist - người có kiến thức rộng về nhiều lĩnh vực, hoặc là một Specialist - người chuyên sâu trong một lĩnh vực cụ thể, và có một số bạn khác cũng mong muốn được giải đáp câu hỏi đó. Tôi nghĩ nhiều bạn đang đọc những dòng này cũng trải qua sự băn khoăn tương tự. Khi ranh giới giữa các lĩnh vực ngày càng mờ nhạt, khi công nghệ và tri thức phát triển với tốc độ chóng mặt, khi các yêu cầu và nhu cầu của đời sống ngày càng đa dạng và tinh tế, câu hỏi "Mình nên trở thành ai?" dường như càng trở nên khó trả lời hơn bao giờ hết.
Tôi cũng dành thời gian suy ngẫm về câu hỏi này và kết nối với chặng đường sự nghiệp gần 20 năm của tôi, để đúc kết lại trong bài viết này một góc nhìn khác, một con đường mà tôi tin rằng không chỉ giúp bạn tồn tại, mà còn phát triển mạnh mẽ một cách có ý nghĩa trong thế giới đầy biến động và cũng lắm cơ hội này. Đó chính là con đường trở thành một AUTHENTIST [ĐỘC TÔN GIẢ] - một khái niệm tôi mới đưa ra.
Authentist đại diện cho một cách tiếp cận toàn diện và chân thực hơn trong phát triển cá nhân và sự nghiệp. Nó vượt thoát khỏi cuộc tranh luận không hồi kết giữa Generalist và Specialist, và đưa chúng ta đến một không gian thênh thang, nơi mà sự độc đáo của mỗi cá nhân được nhận diện, nuôi dưỡng, và phát huy tối đa. Tôi tin rằng trở thành một Authentist là một hành trình mang lại nhiều niềm vui thích và ý nghĩa sống cho mỗi người.
AUTHENTIST LÀ AI?
Bản chất của một Authentist nằm ở khả năng tích hợp, thậm chí là dung hợp đa dạng kinh nghiệm, kiến thức và kỹ năng từ nhiều lĩnh vực khác nhau để tạo ra một bộ năng lực độc nhất vô nhị. Đó là nghệ thuật của việc nhìn thấy những mối liên kết không hiển nhiên, rồi kết nối những điểm tưởng chừng như không liên quan để tạo ra những giải pháp đột phá. Nhưng quan trọng hơn cả, đó là hành trình không ngừng khám phá và hiện thực hóa mọi tiềm năng bản thân, một tiến trình mà nhà tâm lý học Abraham Maslow gọi là Self-actualization. Cần lưu ý rằng Self-actualization không phải là “thể hiện bản thân”, nó sâu sắc hơn thế rất nhiều. Nó là sự kiến tạo và bộc lộ một cách như nhiên [spontaneous] con người toàn vẹn và đẹp đẽ của riêng mỗi cá nhân, chứ không có gì phải “gồng, cố, thể hiện” cả. Tuy nhiên, con đường của Self-actualization cần bạn vượt thoát khỏi những lối tư duy, định hướng, quy chuẩn thường gặp. Nó cần bạn vượt ra khỏi vai trò “người chơi” theo luật của người khác, để trở thành “người soạn luật chơi” cho riêng cuộc sống và sự nghiệp của mình. Khi dám can đảm đi trên con đường đó, bạn chính là một Authentist. Sau đây, tôi sẽ đưa ra một vài ví dụ để bạn dễ hình dung hơn.
Authentist thứ nhất tôi nghĩ đến là một người chị đã kết hợp tài tình kinh nghiệm nhiều năm làm việc trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển framework cho chính phủ Singapore, với kỹ năng coaching và triết lý kinh doanh độc lập của một solopreneur. Kết quả là chị ấy đã tạo ra một định vị độc đáo trên thị trường: Framework Advisor cho các solopreneur. Chị không chỉ đơn thuần là một chuyên gia tư vấn thực tiễn hay một nhà nghiên cứu nghiêm cẩn, mà là sự kết hợp hoàn hảo của cả hai, cộng thêm kinh nghiệm dày dạn trong việc phát triển các khung tư duy chiến lược và thực thi chúng ở cấp độ chính phủ.
Điều làm nên sự độc đáo của chị chính là khả năng phát hiện các yếu tố và đóng gói các mô hình kinh doanh, mô hình chuyên môn đa dạng của từng solopreneur thành những framework toàn diện thường chỉ xuất hiện trong những tổ chức lớn. Chị có thể đơn giản hóa, bối cảnh hoá những khung tư duy này và áp dụng chúng vào sự nghiệp của các doanh nhân độc lập, tạo ra những giải pháp sáng tạo, hiệu quả, và bền vững.
Một ví dụ khác là một cô em cũng đang làm solopreneur. Cô ấy đã tích lũy kinh nghiệm đa dạng trong suốt hơn một thập kỷ, trải dài từ lĩnh vực khởi nghiệp, công nghệ giáo dục, đến phát triển sản phẩm từ kỹ thuật số đến vật lý. Thay vì tiếp tục với các công ty, cô ấy đã tích hợp tất cả những kinh nghiệm này để trở thành một Product Advisor độc lập với một triết lý làm sản phẩm độc đáo và rất phù hợp với thời đại mới. Điểm mạnh của cô nằm ở khả năng xây dựng và triển khai tiến trình phát triển sản phẩm một cách toàn diện, từ ý tưởng ban đầu đến sản phẩm cuối cùng sao cho đáp ứng đúng nhất với nhu cầu thị trường và tiết kiệm tối đa nguồn lực cho người thực hiện.
Nhưng có lẽ ví dụ ấn tượng nhất về một Authentist mà tôi muốn chia sẻ với các bạn là câu chuyện của bác sĩ người Úc Richard Harris, người đã đóng vai trò then chốt trong chiến dịch giải cứu đội bóng nhí Thái Lan khỏi hang Tham Luang năm 2018. Bác sĩ Harris không chỉ là một bác sĩ gây mê hồi sức giỏi, mà còn là một thợ lặn hang động có hơn 30 năm kinh nghiệm. Chính sự kết hợp hiếm có giữa chuyên môn y khoa và kỹ năng lặn sâu đã khiến bác sĩ Harris trở thành người không thể thay thế trong chiến dịch giải cứu này, vì chỉ có ông mới có thể tự mình lặn qua mê cung hang động chìm sâu dưới nước, tới được nơi các cậu bé đang mắc kẹt, thực hiện gây mê an toàn tại chỗ cho từng bạn để các thợ lặn SEAL khác có thể đưa bạn đó ra ngoài. Nếu tôi nhớ không lầm, trong hơn 7 tỷ người trên toàn thế giới, chỉ có mỗi mình ông có đủ bộ kỹ năng để làm được như vậy.
Câu chuyện của bác sĩ Harris khiến tôi suy ngẫm rất nhiều về bản chất của một Authentist. Đó không chỉ là người giỏi nhiều việc [generalist] hay chuyên sâu về một lĩnh vực [specialist]. Họ là những người có khả năng dung hợp kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm từ nhiều lĩnh vực khác nhau, hoà hợp với trải nghiệm sống và cả căn tính riêng biệt của mình để tạo ra một bộ năng lực độc tôn [unique]. Họ linh hoạt và thích ứng nhanh với những tình huống mới, phức tạp. Họ có tư duy sáng tạo, nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau. Và quan trọng hơn cả, họ luôn sẵn sàng học hỏi, luôn tò mò và sẵn sàng bước ra khỏi vùng an nhàn [comfort zone] để khám phá những chân trời mới.
HÀNH TRÌNH AUTHENTIST CỦA TÔI
Bản thân tôi cũng đang sống và làm việc như một Authentist. Tôi vẫn nhớ khoảnh khắc khi lần đầu tiên nhận ra rằng con đường sự nghiệp của mình không nhất thiết phải theo một lộ trình định sẵn. Đó là khi tôi đang đứng giữa ngã ba của việc tiếp tục con đường học thuật, nghiên cứu, hay bước vào thế giới kinh doanh. Tôi cảm thấy bị giằng xé giữa niềm đam mê với giáo dục và khao khát được tạo ra những tác động thực tế trong xã hội. Tôi mong rằng khi giảng bài hay tư vấn về hướng nghiệp cho học sinh, những gì tôi nói không phải là lý luận trong đầu, mà là những trải nghiệm trực tiếp và sinh động trong thị trường. Chính lúc đó, tôi nhận ra rằng mình không cần phải chọn - tôi có thể tạo ra con đường riêng của mình, một con đường kết hợp cả hai thế giới này.
Quyết định đó đã dẫn tôi đến hành trình trở thành một Authentist, mặc dù lúc đó tôi chưa có từ ngữ để gọi tên nó. Tôi bắt đầu tìm cách kết hợp những hiểu biết từ tâm lý học và giáo dục với những kỹ năng thực tế trong kinh doanh và vận dụng AI, áp dụng vào những dự án kinh doanh độc lập. Tôi nhận ra rằng chính sự kết hợp độc đáo này đã cho phép tôi nhìn nhận và giải quyết các vấn đề giáo dục từ một góc độ hoàn toàn mới.
THẾ GIỚI ĐANG RẤT CẦN NHỮNG AUTHENTIST
Bạn có thể đang tự hỏi: "Tại sao thế giới lại cần những Authentist?" Câu trả lời nằm ở chính bản chất phức tạp và biến động nhanh chóng của thế giới hiện đại. Nhiều thách thức mà chúng ta đang đối mặt - từ biến đổi khí hậu, bất bình đẳng xã hội, đến những vấn đề sức khỏe toàn cầu - đòi hỏi cách tiếp cận đa ngành và nhân bản. Authentist, với khả năng kết nối và tích hợp năng lực từ nhiều lĩnh vực, có thể sáng tạo và thực thi những giải pháp toàn diện và độc đáo mà một chuyên gia đơn ngành khó có thể nghĩ tới.
Hơn nữa, trong một thế giới mà AI ngày càng thông minh và có khả năng thực hiện nhiều công việc chuyên môn thường quy, khả năng sáng tạo, tư duy linh hoạt, kỹ năng tổng hợp, và tính "con người" của Authentist trở nên không thể thay thế. Họ không chỉ tạo ra giá trị độc đáo trong công việc, mà còn có thể trở thành những nhà lãnh đạo hiệu quả trong môi trường kinh doanh và xã hội phức tạp.
TRỞ THÀNH MỘT AUTHENTIST, TẠI SAO KHÔNG?
Có lẽ bạn đang tự hỏi: "Làm thế nào tôi có thể bắt đầu hành trình trở thành một Authentist của riêng mình?". Hãy bắt đầu từ chính bản thân bạn bằng sự khám phá, học hỏi, và tự nhận thức. Bước đầu tiên, và có lẽ là quan trọng nhất, là bạn cần dành thời gian để thực sự kết nối với thế giới nội tâm và hiểu về căn tính [identity] của mình. Điều này không chỉ đơn thuần là biết mình giỏi gì hay yếu điểm nào, mà còn là hiểu rõ về giá trị cốt lõi, những điều thực sự quan trọng đối với bạn. Đây là điều mà tôi luôn nhắc nhở học trò tại ATY: dành thời gian để học hỏi kiến thức về thế giới bên ngoài là tốt, nhưng cũng cần dành đủ thời gian cho chính mình, cảm nhận từng diễn biến cơ thể trong phút giây hiện tại để nghe được “tiếng nói nguyên bản” bên trong chính mình. Hãy dành thời gian để suy ngẫm sâu về những gì thực sự quan trọng đối với bạn. Đặt câu hỏi cho chính mình: "Điều gì khiến tôi thức dậy mỗi sáng với cảm giác hứng khởi? Tôi muốn để lại dấu ấn gì cho thế giới này?”. Gieo câu hỏi này trong tâm trí, nhưng cũng đừng vội vã tìm đến những câu trả lời tức thời, ngắn hạn. Cứ để câu hỏi ở đó, và bạn sẽ ngạc nhiên với những gì nảy nở ra trong tâm trí mình một cách tự nhiên.
Tiếp theo, hãy mở rộng tầm nhìn và trái tim của bạn. Hãy tò mò về thế giới xung quanh, không chỉ trong lĩnh vực chuyên môn của bạn, mà còn ở những lĩnh vực có vẻ không liên quan. Đọc rộng, trải nghiệm nhiều, và luôn đặt câu hỏi "tại sao?". Quan trọng nhất là kết nối với người khác một cách chân thành và quan tâm, để lắng nghe cả trí tuệ lẫn sự vô minh, cả hạnh phúc lẫn nỗi đau, cả khát vọng lẫn những nhu cầu chưa được đáp ứng của họ. Hãy tự hỏi: "Đâu là những nhu cầu chưa được đáp ứng trong xã hội? Làm thế nào tôi có thể kết hợp những kỹ năng và kiến thức độc đáo của mình để giải quyết những vấn đề này?”. Hãy nhớ rằng, Authentist là những người có khả năng nhận diện và nắm bắt cơ hội từ chính những diễn biến thông thường của cuộc sống bằng cách quan tâm đến nhu cầu và khổ đau của mọi người.
Một điều quan trọng khác là hãy rèn luyện cách kết nối các điểm [connecting the dots]. Đây chính là năng lực cốt lõi của một Authentist. Khi bạn học hoặc trải nghiệm một điều gì đó mới, hãy luôn tự hỏi: "Làm thế nào tôi có thể áp dụng điều này vào lĩnh vực chuyên môn của mình?" hoặc "Điều này có thể giải quyết vấn đề gì trong cuộc sống của tôi?". Đôi khi, những kết nối bất ngờ nhất lại mang đến những ý tưởng đột phá nhất. Bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy những ý tưởng sáng tạo nhất thường nảy sinh từ sự giao thoa giữa các lĩnh vực tưởng chừng như không liên quan. Ví dụ, việc áp dụng nguyên lý sinh học vào kiến trúc đã dẫn đến sự ra đời của kiến trúc phỏng sinh học [biomimicry], một lĩnh vực đang mang lại những giải pháp sáng tạo cho các vấn đề về thiết kế và môi trường. Đừng ngại ngần khi bước ra khỏi vùng an nhàn của mình. Sau đó thì thử nghiệm áp dụng những gì mình học được vào thực tế, thử đáp ứng những nhu cầu của chính mình và người khác bằng năng lực mình đang có. Mỗi trải nghiệm mới, dù thành công hay thất bại, đều là một cơ hội để bạn học hỏi và phát triển.
Cuối cùng, hãy nhớ rằng trở thành một Authentist không có nghĩa là bạn phải biết tất cả mọi thứ. Thay vào đó, bạn cần tính cầu thị và khiêm tốn để học hỏi nhanh chóng, thích nghi linh hoạt, và tích hợp tri thức một cách sáng tạo. Một Authentist sẽ liên tục phát triển và làm mới bản thân, không ngừng mở rộng “biên giới”, khám phá những khả năng mới của chính mình đang mở ra qua từng trải nghiệm sống. Điều này đòi hỏi bạn luôn tỉnh táo và nhạy bén với những thay đổi xung quanh mình, và không bám chấp vào bất kỳ một khuôn mẫu, công thức cứng nhắc nào cả.
BẠN VỐN ĐÃ LÀ MỘT AUTHENTIST!
Trong thời đại mà mọi thứ đều có thể bị sao chép và thay thế, thì sự độc đáo, độc tôn của bạn chính là tài sản quý giá nhất. Đừng cố gắng trở thành một “bản sao hoàn hảo” của bất kỳ ai khác. Đừng khép mình vào những khái niệm tiện lợi như Generalist hay Specialist. Đừng nghĩ mình chỉ là một người làm một nghề giống như hàng ngàn người khác cũng học nghề đó như mình. Thay vào đó, hãy sống chân thật như một phiên bản duy nhất của chính mình. Bạn vốn đã là một Authentist - vì ngay từ khi sinh ra, bản năng của bạn là không ngừng khám phá và học hỏi. Bạn có nhớ mình đã quên mất năng lực và niềm vui đó từ khi nào không? Nó vẫn ở đó trong bạn, hãy PHỤC NGUYÊN nó lại, và tạo ra thật nhiều giá trị độc đáo từ sự kết hợp đặc biệt của tri thức, kỹ năng, trải nghiệm, và nhất là căn tính của riêng bạn.
Hành trình trở thành một Authentist thực chất là một hành trình trở về với bản thân mình, để không còn bị những “nỗi sợ ảo” do các khuôn khổ bên ngoài áp đặt lên bạn làm bạn hoang mang, lo âu, hay gọi theo một ngôn từ thời đại hơn là FOMO. Tôi tin rằng đó là con đường đầy hứa hẹn, rất ý nghĩa, và cũng mang lại những ích lợi thực tiễn cho mỗi người. Nó không chỉ giúp bạn xây dựng một sự nghiệp bền vững trong thời đại biến động, mà còn giúp bạn sống một cuộc đời mãn nguyện. Bởi vì khi bạn liên tục khám phá và phát triển tiềm năng của mình, bạn không chỉ làm giàu cho cuộc sống của chính mình mà còn còn đóng góp những giá trị độc đáo cho thế giới xung quanh.
Tuy nhiên, hành trình trở về với Authentist bên trong mình không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Bạn sẽ gặp những thách thức, đôi khi là những nghi ngờ từ chính bản thân mình hay từ những người xung quanh. Có thể bạn sẽ cảm thấy cô đơn khi đi trên một con đường mà chưa ai đi trước. Nhưng hãy nhớ rằng, chính những khoảnh khắc khó khăn này sẽ định hình nên căn tính độc tôn và những giá trị sống cốt lõi của bạn. Trong những lúc như vậy, điều quan trọng là bạn phải giữ vững niềm tin vào giá trị độc đáo của mình. Hãy nhớ rằng, thế giới không cần thêm một bản sao của ai đó - thế giới cần chính bạn, với tất cả những điều độc đáo và đặc biệt mà chỉ bạn mới có.
Một điều cuối cùng mà tôi muốn chia sẻ với các bạn: đừng quên rằng trở thành một Authentist không chỉ là về việc phát triển bản thân, mà còn là về việc tạo ra giá trị cho người khác và cho xã hội. Hãy luôn tự hỏi: "Làm thế nào tôi có thể sử dụng những kỹ năng và kiến thức độc đáo của mình để mang lại điều gì đó hữu ích cho ai đó?”
Vậy, bạn có sẵn sàng bắt đầu hành trình trở về, là một Authentist từ hôm nay không?
Lương Dũng Nhân, M.Ed, PCC.
Góc giới thiệu: tối thứ Bảy 28/9/2024, tôi sẽ có buổi nói chuyện online về “Tương lai cùng AI”, trong đó tôi có trình bày về Theory U kết hợp cùng AI như một phương án nhận diện nhu cầu và phát triển các giải pháp thực tiễn tương ứng với tương lai đang tới, hiệu quả cho cả cá nhân lẫn tổ chức. Bản thân tôi đang vận dụng Theory U trong cuộc sống của mình, và thấy đó là một phương pháp rất tốt để vừa kết nối sâu với bản thân vừa đồng điệu với môi trường và cộng đồng xung quanh, đúng với triết lý của Authentist. Nếu bạn quan tâm, có thể đăng ký tại đây: AIM Talk 9
Hãy đăng ký để nhận sớm nhất những bản tin hữu ích từ Learnacy vào ngay hộp thư của bạn!
Cám ơn Nhân đã chia sẻ những góc nhìn sâu sắc về cuộc sống, công việc và sự nghiệp. Bài viết thật sự hữu ích đối với bản thân mình khi đang học hỏi và tìm kiếm hướng đi phù hợp trong tương lai
Chạm tới đúng những suy nghĩ k có câu trả lời của e thời gian qua, e biết ơn Tác Giả 🩷